Gedragsproblemen bij hoogbegaafde kinderen

Hoogbegaafdheid is een verzamelterm voor enkele persoonlijkheidskenmerken over hoe een persoon denkt of handelt. Een van de meest voorkomende uitdagingen voor ouders van hoogbegaafde kinderen is omgaan met woede-uitbarstingen en de emotionele intensiteit van hun kind. Ben je de onhandelbare situaties thuis beu en wil je meer rust en harmonie voor je kind en in huis? Lees dan zeker verder. 

Kenmerken hoogbegaafd kind

De meest voorkomende kenmerken bij hoogbegaafden kunnen onderverdeeld worden in twee luiken volgens het Icarus-model van Tessa Kieboom; het cognitieve luik en het zijnsluik .  

Cognitieve kenmerken (het kunnen)

• Snelle leer- en denkprocessen
• Diepe interesse in specifieke dingen
• Creërend vermogen

Emotionele persoonlijkheidskenmerken (het voelen)

• Empathisch
• Hoge mate van gevoeligheid
• Intense emoties

Kenmerken zoals manipulatief, aandachtzoeker of opstandig zijn hier niet in terug te vinden, iets wat vaak wel wordt gesuggereerd. Je leest soms: “Een hoogbegaafd kind is onhandelbaar”. Het klopt dat hoogbegaafdheid bij kinderen een uitdaging vormt, omdat het hen ontbreekt aan vaardigheden zoals flexibiliteit, aanpassingsvermogen, probleemoplossende vaardigheden. Deze vaardigheden moet je hen aanleren om gedragsproblemen te voorkomen. 

Gedragsproblemen

“Moeilijk gedrag” komt voor in situaties waarin kinderen niet beschikken over bepaalde vaardigheden. Bijvoorbeeld: Als we een keer frietjesdag overslaan, wordt mijn kind furieus. Dat is niet omdat hij onhandelbaar is, maar omdat hij zich niet flexibel kan opstellen en die vaardigheden niet heeft.

Onderstimulatie en verveling

Een hoogbegaafd kind is in vergelijking met leeftijdsgenootjes nieuwsgieriger en meer op zoek naar stimulatie. Als er door de omgeving (ouders, school) geen rekening wordt gehouden met deze behoeften, kan dit leiden tot onderstimulatie en verveling . 

Kinderen die zich vervelen, gaan dagdromen of kunnen andere verstoren. Het is daarom belangrijk om ook hoogbegaafde kinderen te blijven stimuleren. Dit kan o.a. met verdiepende activiteiten (zie “hoe kun je je kind helpen?”) .   

Perfectionisme en faalangst

Perfectionisme, te hoge verwachtingen en eisen kunnen faalangst triggeren. Een onzeker kind kan door faalangst ook problemen op sociaal gebied ervaren. Dit kan ertoe leiden dat ze vermijdingsgedrag vertonen en sneller woede-uitbarstingen hebben, omdat sociale situaties hun angst inboezemen.

Sociale en emotionele problemen

Hoogbegaafde kinderen hebben vaak andere interesses en leren sneller dan hun leeftijdsgenoten, waardoor het voor hen moeilijk kan zijn om aansluiting te vinden. Dit kan leiden tot isolatie en eenzaamheid , wat ongewenst gedrag kan uitlokken.  

Ervaar je dat je hoogbegaafd kind problemen thuis heeft?

Omdat niet alle kinderen in staat zijn hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen, uiten ze zich soms via hun gedrag. Wanneer ze zich bijvoorbeeld slecht voelen, kunnen ze boos, vervelend of zelfs agressief reageren. 

In plaats van telkens te straffen of belonen, is het beter om doelgericht op zoek te gaan naar het probleem en daarvoor oplossingen te bieden.

Emotieregulatie hoogbegaafd kind verstoord?

Hoogbegaafde kinderen hebben een verhoogde gevoeligheid voor sommige prikkels uit hun omgeving. Dit kan leiden tot zowel over- als onderprikkeling. Overprikkeling kan zich uiten in agressief gedrag of prikkelbaarheid. Onderprikkeling daarentegen zorgt voor verveling, dagdromen en onoplettendheid. 

Bach bloesems als duwtje in de rug

Heeft je kind last van een verhoogde gevoeligheid ? Of is hij eerder perfectionistisch en wil je zijn zelfvertrouwen vergroten? Dan kunnen Bachbloesems je daar misschien wel bij helpen. Bachbloesems worden al meer dan 80 jaar gebruikt bij mensen en dieren. Het zijn natuurlijke extracten van bomen en planten om je weer in balans te krijgen.  

Wij maken voor ieder kind een gepersonaliseerde Bach Bloesem Mix klaar! Herken je je kind in bovenstaande gedragingen of zijn er andere uitdagingen aanwezig? Wij kunnen er allemaal rekening mee houden. Heel eenvoudig: je vult de persoonlijke vragen in, wij lezen de antwoorden en maken op basis daarvan de Bach Bloesem Mix klaar! 

Probeer de Bach Bloesem Mix Hoogbegaafd kind nu zelf! 

Je kind begrijpen start bij de oorzaak te achterhalen

Hoogbegaafde kinderen hebben een verhoogd niveau van prikkelbaarheid op bijvoorbeeld emotioneel gebied. Er zijn verschillende oorzaken die kunnen leiden tot het uiten van sterke emotionele reacties:     

• Inflexibel : Ze zijn gewend dat alles goed verloopt en hebben moeite met hun emotieregulatie als er iets verkeerd loopt. 
• Ongeduldig : Andere kinderen zijn niet zo snel mee of hebben meer tijd nodig om iets aan te leren. 
• Kritische ingesteldheid : Als iets niet gebeurt zoals gepland, doen ze er alles aan om het niet opnieuw te laten gebeuren. Gebeurt het wel? Dan loopt de emmer over. 
• Emotionele intensiteit: Het verhoogde bewustzijn bij hoogbegaafde kinderen zorgt ervoor dat ze meer indrukken binnenkrijgen en in vraag gaan stellen. Hierdoor kunnen angstaanvallen ontstaan. 
• Perfectionisme : Kinderen hebben een verkeerd beeld over de verwachtingen   van ouders/leerkrachten waardoor ze boos worden op zichzelf als iets niet lukt of niet overeenkomt met de verwachtingen.  
• Gebrek aan begrip : Zolang de behoeften van een hoogbegaafd kind niet worden erkent en vervult, zal deze sneller en vaker gedragsproblemen vertonen dan een leeftijdgenootje. 

Hoe kun je je kind helpen?

Om gedragsproblemen te voorkomen, is het belangrijk om op zoek te gaan naar situaties die uitdagingen met zich meebrengen voor je kind. Door in te spelen op die uitdagende situaties kun je gedragsproblemen beperken.  

Er zijn verschillende strategieën om uitdagende situaties op een correcte manier te benaderen. Merk je dat je kind (of leerling) snel bijleert en daardoor sneller taken kan afwerken dan zijn leeftijdsgenootjes? Voorzie dan extra opdrachten zoals verrijkingsactiviteiten:

• Creatief schrijven
• Denkspelletjes
• Maak muziek of een nieuwe taal leren

Zorg ervoor dat de activiteiten aansluiten bij de behoeften van het kind. Het doel is om verveling en onderstimulatie te vermijden, zodat gedragsproblemen zich minder snel kunnen voordoen. Zorg er echter ook voor dat er voldoende ruimte is voor ontspanning, wat overstimulatie kan averechts werken en leiden tot angst of het versterken van perfectionisme.

Ondersteuning van een professional

Het opvoeden en ondersteunen van een hoogbegaafd kind is niet altijd eenvoudig. Merk je dat je nog niet volledig kan voldoen aan de behoeften van je kind? Heb je moeite met het identificeren van uitdagende situaties? Ga dan op zoek naar een gepaste coach of therapeut die je hierin kan ondersteunen. Er zijn verschillende organisaties en coaches die gespecialiseerd zijn in hoogbegaafdheid bij kinderen.  

Professionele begeleiding kan je kind inzicht geven in zijn of haar gedrag, gevoelens of gedachten. Ook kan het vaardigheden aanleren om met uitdagende situaties om te gaan. Daarnaast kan het ook een positieve invloed hebben op het zelfbeeld en de eigenwaarde van je kind. Professionele begeleiding kan sowieso een waardevolle aanvulling zijn om je hoogbegaafde kind te laten navigeren in de hedendaagse maatschappij. 

Praktische tips bij gedragsproblemen

Is er toch weer een woede-uitbarsting? Of vertoont hij agressief gedrag tegenover zijn broertje of zusje? Dan kan het waardevol zijn om je kind te leren om zijn emoties onder woorden te brengen. Dit kan met gevoelskaartjes , omdat het voor hoogbegaafde kinderen niet altijd even gemakkelijk is om hun gevoelens in woorden te uiten. Je kind zou deze kaartjes ook in de klas kunnen gebruiken om zijn gevoelens aan de leraren te tonen.

Ook mindfulness, kinderyoga en ademhalingsoefeningen kunnen je kind helpen tot rust te komen. Ontdek of je kind openstaat voor deze methoden en kijk wat ze voor jouw kind kunnen betekenen.

Hoogbegaafdheid als waardevolle eigenschap

Hoogbegaafdheid brengt veel uitdagingen met zich mee, door het op een correcte manier te benaderen en je aan te passen aan de uitdagingen en talenten van je kind kun je ervoor zorgen dat je kind zijn hoogbegaafdheid begrijpt en omarmt . Leg hem uit, wie hij is, wat hoogbegaafdheid is en hoe hij er zelf mee aan de slag kan. 

Aanbevolen literatuur

• “Uitdagend of verrijkend onderwijs?” van Sonja Morbé
• “Misdiagnoses bij hoogbegaafdheid” van James Webb
• “Meer dan intelligent. De vele gezichten van hoogbegaafdheid bij jongeren en volwassenen” van Tessa Kieboom
• Video Universiteit van Vlaanderen: Ben je soms zo lui omdat je te slim bent? - YouTube
• Onderzoek over de verhoogde kans op angststoornissen bij hoogbegaafde kinderen: Anxiety disorders in children with high intellectual potential | BJPsych Open | Cambridge Core